Overeenkomsten gesloten voor het Didam-arrest
In een vorige blog hebben wij kort stilgestaan bij overeenkomsten die zijn gesloten voordat het Didam-arrest is gewezen. In deze blog kwam naar voren dat het Didam-arrest niet wordt gezien als nieuwe regelgeving, maar als bestaande regelgeving. Dit had / heeft grote gevolgen voor overeenkomsten die reeds voor het Didam-arrest waren gesloten, nu de gemeente niet bekend kon zijn met deze criteria, maar wel geacht werd hiermee bekend te zijn. In de uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland heeft de voorzieningenrechter (rechter in kort geding) geoordeeld dat de koopovereenkomst, ook al is zij in strijd met het Didam-arrest, geldig is. Deze uitspraak wijkt af van de eerder door ons besproken uitspraak. Hieronder zal ik de uitspraak kort bespreken.
WAT IS ER AAN DE HAND?
De gemeente heeft in 2017 een koopovereenkomst gesloten met een projectontwikkelaar. In juni 2022 publiceert de gemeente haar voornemen om de grond daadwerkelijk aan de projectontwikkelaar te leveren. Een omwonende start een kort geding en stelt dat de gemeente in strijd met het gelijkheidsbeginsel heeft gehandeld door geen openbare selectieprocedure te doorlopen. De omwonende vordert in deze procedure een verbod tot levering van de grond aan de projectontwikkelaar.
HET OORDEEL
In deze uitspraak botsen twee algemene beginselen van behoorlijk bestuur met elkaar. Enerzijds speelt het vertrouwensbeginsel. De projectontwikkelaar heeft er gerechtvaardigd op mogen vertrouwen dat een overeenkomst met de gemeente tot stand zou komen en zij de grond geleverd zou krijgen. Deze overeenkomst dient de gemeente in beginsel ook na te komen / te honoreren. Anderzijds speelt het gelijkheidsbeginsel. De omwonende stelt dat ten onrechte geen openbare selectieprocedure is doorlopen terwijl er wel meerdere gegadigden waren. Een ieder had volgens de omwonende in de gelegenheid gesteld moeten worden om de grond van de gemeente te kopen.
De gestelde schending van het gelijkheidsbeginsel kan volgens de voorzieningenrechter alleen nietigheid van de overeenkomst opleveren als sprake is van een gekwalificeerde schending van de goede zeden of openbare orde. Nietigheid van de overeenkomst heeft tot gevolg dat de overeenkomst nooit heeft bestaan. De gemeente heeft in dat geval de grond dus nooit verkocht aan de projectontwikkelaar. In de rechtspraak is niet uitgekristalliseerd wanneer sprake is van een gekwalificeerde schending van de goede zeden of de openbare orde. Dit volgt ook niet uit bovenstaande uitspraak. Enkel wordt door de voorzieningenrechter voorlopig geoordeeld dat in dit geval geen sprake is van een gekwalificeerde schending, zodat de overeenkomst met de projectontwikkelaar (voorlopig) in stand blijft.
CONCLUSIE
In deze procedure stelt de voorzieningenrechter, kort gezegd, dat de gemeente geen rekening heeft kunnen houden met de regels voortvloeiend uit het Didam-arrest. De gemeente had immers vijf jaar geleden al een overeenkomst gesloten en was / kon daarbij niet op de hoogte zijn van de regels uit het Didam-arrest.
Ons inziens is dit een rechtvaardige uitkomst, nu partijen voor het Didam-arrest niet bekend waren met de specifieke uitwerking van het gelijkheidsbeginsel zoals die in dat arrest gegeven is. De voorzieningenrechter heeft naar ons oordeel ook terecht doorslaggevende betekenis toegekend aan het vertrouwensbeginsel. De motivering van de voorzieningenrechter had daarentegen eenvoudiger / begrijpelijker gekund door het vereiste van de gekwalificeerde schending achterwege te laten, maar het te laten bij een afweging tussen deze twee beginselen. De omstandigheid dat de gemeente vijf jaar geleden nog niet op de hoogte kon zijn van de thans geldende regels uit het Didam-arrest, was wat ons betreft een voldoende motivatie geweest voor het oordeel dat er meer gewicht moet worden toegekend aan het vertrouwensbeginsel.
Meer weten?
Mocht je naar aanleiding van deze blog of het Didam-arrest vragen hebben, neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen je graag.
