Het vergeten testament
In de praktijk komt het wel eens voor dat een erflater een testament heeft opgesteld, maar dat erfgenamen of nabestaanden van mening zijn dat dit testament zodanig verouderd is dat het niet langer de werkelijke laatste wil van de erflater weerspiegelt. Bijvoorbeeld omdat de erflater het bestaan van het testament misschien was vergeten.
In deze blog gaan we in op de aanpak van een zogenoemd ‘vergeten’ testament en delen we tips om dit te voorkomen.
Uitgangspunt
Het uitgangspunt is dat een testament de uiterste wil van de erflater weergeeft en dat deze gerespecteerd moet worden. Tegelijkertijd bepaalt artikel 4:46 BW dat bij de uitleg van een testament "dient te worden gelet op de verhoudingen die de uiterste wil kennelijk wenst te regelen, en op de omstandigheden waaronder de uiterste wil is gemaakt". Bij de uitleg van een testament moet dus rekening worden gehouden met de feitelijke omstandigheden en eventuele veranderingen daarin. Het Gerechtshof Arnhem- Leeuwarden heeft in 2023 geoordeeld dat onderzocht moet worden of de erflater met het testament uitsluitend de verhoudingen wilde regelen zoals die bestonden op het moment van het opstellen van het testament, of dat ook de omstandigheden ten tijde van overlijden werden beoogd. Indien blijkt dat alleen de situatie bij het opstellen van het testament bepalend was, kan de rechter oordelen dat het testament geen betekenis meer toekomt bij de afwikkeling van de nalatenschap.
Voorbeeld
Een illustratief voorbeeld is de zaak die vorig jaar diende bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. In 1987 liet de erflaatster, kort voor de geboorte van haar eerste kind, een testament opstellen. Hierin bepaalde zij: "Ik benoem tot enige en algehele erfgenaam mijner nalatenschap het kind waarvan ik zwanger ben." Na de geboorte van haar eerste kind trad de erflaatster in het huwelijk en kreeg zij met haar echtgenoot nog twee kinderen. Toen zij in 2021 onverwacht overleed, kwam het testament uit 1987 naar voren.
Het hof oordeelde uiteindelijk dat op grond van artikel 4:46 BW aan het ‘vergeten testament’ geen betekenis toekomt en dat in dit geval het versterferfrecht (het wettelijk erfrecht) van toepassing is. Volgens het hof had de erflaatster met het testament uitsluitend beoogd de situatie te regelen die speelde vanaf haar ongehuwd zwanger zijn tot aan haar huwelijk, en niet de omstandigheden die zich daarna hebben voorgedaan.
Testament updaten
Om een situatie zoals die van het ‘vergeten testament’ te voorkomen, is het raadzaam om ongeveer eens in de vijf jaar je testament te herzien. Het aanpassen van een testament kan overigens alleen bij een notaris. Daarnaast is het verstandig om bij belangrijke levensgebeurtenissen, zoals een huwelijk, het aangaan van een geregistreerd partnerschap of de geboorte van een kind, na te gaan of je testament nog aansluit bij je huidige wensen. Hoewel een rechter in uitzonderlijke gevallen kan oordelen dat aan een testament geen betekenis toekomt, blijft het testament in beginsel leidend bij het vaststellen van jouw uiterste wil en de gevolgen van jouw overlijden.
